De schaatsster Tonny de Jong is niet meer. Een maand na de matige 7e plek op het WK Allround in haar voormalige woonplaats Heerenveen, besloot ze in april 2002 haar schaatsen aan de wilgen te hangen. Voor velen een verrassing, voor anderen ook weer niet. Tonny trok immers toch altijd al haar eigen plan.
Wie haar zag op tv, kon nauwelijks vermoeden dat er achter die opgewekte toet ook nog een stevig eigen willetje schuilging. Blijmoedig stond ze Mart Smeets en consorten te woord, en ze moest wel heel slecht gereden hebben, wilde ze niet aan ieder antwoord nog een vette glimlach toevoegen. Maar achter die witte tandjes school een onwrikbaar doorzettingsvermogen, dat werd haar ontdekster Sijtje van der Lende al duidelijk de allereerste keer dat ze Tonny in actie zag.
Ze was toen pas twaalf jaar, en deed mee aan een jeugdwedstrijd in Groningen. Het waaide hard op de buitenbaan en Tonny had nog niet, zoals al haar getalenteerde leeftijdsgenootjes, een aerodynamisch schaatspak, laat staan dure schaatsen. Ze werd voorlaatste. Maar Sijtje van der Lende, destijds gewestelijk trainster in Friesland en later bondscoach, had een kampioene ontdekt. "Als Tonny drie slagen had gemaakt, werd ze twee teruggeblazen. Maar ze zette door. Ik dacht: dat wordt een goeie. Een tweede Atje Keulen-Deelstra."
En ze kreeg gelijk. Exact tien jaar na hun eerste ontmoeting werd de 1.65 meter lange Tonny de Jong uit Scharsterbrug de eerste Nederlandse schaatsster in 23 jaar die de Europese titel veroverde. De jarenlange Oost-Duitse hegemonie was eindelijk doorbroken. Tonny deed het op de klapschaats, een noviteit waarop ze toen nog schamper aangekeken werd door collega's en concurrenten. "Iedereen lachte me simpelweg uit. Nu schaatst de hele wereld ermee". Het tekende het karakter van 'Pocket Rocket'. Ze was niet bang om initiatieven te nemen.
Getuige ook de weinig verhullende reportage die ze ten beste gaf in Playboy, in de editie van maart 2002. "Ik doe graag iets tegendraads. En ik ben zeer tevreden over mijn lichaam. Op het strand ligt ook iedereen topless." Geen speld tussen te krijgen, inderdaad. Ook hier volgden weer gemengde reacties op. Wij waren er zelf erg blij mee (maar dat zegt weinig, want wij zijn blij met iedere Playboy ), terwijl de beheerster van een van haar fansites, de jonge Friesin Renske Herder, lichtelijk onthutst schreef: "Nu weten we het zeker, Tonny komt in de Playboy. Of we hier nou blij mee moeten zijn of niet, het staat vast. Op de site van de Playboy staat al een voorproefje. Als ze met alle foto's achter dat ding blijft staan, valt het allemaal nog mee." Ze had het over de eerste van de naaktfoto's hieronder.
En net toen alle rumoer wat achter de rug leek, kwam de mededeling die alle tongen weer in beweging zette, en ze tegelijkertijd voorgoed het zwijgen oplegde: de 4-voudig Nederlands Kampioen Allround ging stoppen, zomaar, op haar 27e. Ze was sinds een jaar mede-eigenaar van een projectontwikkelingsbedrijf, en huizen bouwen was haar nieuwe passie, luidde de verklaring. "Ik dacht in januari al een beetje aan mijn toekomst, maar toen heb ik het nog van me afgezet omdat ik eerst het seizoen wilde afmaken. Na de Olympische Spelen in Salt Lake City heb ik even vakantie genomen. Inmiddels weet ik zeker dat ik zin heb in andere dingen. Hier in Calgary heb ik nog een fantastische ijsbaan liggen, waarop ik af en toe best zal gaan schaatsen. Maar alleen als ik zelf zin heb." En zo kwam er een einde aan een carrière waarin twee hoogtepunten ferm overeind stonden, haar dubbele Europese titel in '97 en '99, maar waarin aan de andere kant kritikasters haar vaak getypeerd hadden als 'het meisje dat piekt op de verkeerde momenten', gezien haar relatief geringe succes op de WK's en Olympische Spelen.
Hoe het ook zij, wij vonden de Sportvrouw van het Jaar 1997 altijd een genot om naar te kijken, en niet alleen in de Playboy Wat dat betreft sluiten we ons helemaal aan bij die arme Renske Herder, die nu zonder idool zit. Zij schrijft in haar laatste bericht: "Ik wil Tonny ook even geluk wensen met haar 'nieuwe' leven. Het komt vast wel goed, het is alleen wat jammer dat ze niet meer meedoet. Want haar techniek is/was toch wel de mooiste".
Het ga je goed, Tonny. Al wat er blijft voor ons, zijn herinneringen, en quotes...
Tonny met haar Canadese vriend Mark Knoll, waarmee ze samenwoont in Calgary
"Ik kan heel goed alleen zijn. Tussen de trainingen door pak ik een goed boek en ga op mijn kamer zitten. Dat vind ik heerlijk. Rust. Ik noem mezelf geen Einzelgänger. Dat klinkt alsof je continu alleen bent en met niemand anders wat te maken wilt hebben. Dat is zeker niet het geval. Ik hou ook van gezelligheid."
"Het vorige weekend in Hamar had ik nog een kleine aanvaring met Peter Mueller. Tijdens mijn rit stond hij mij met z'n armen over elkaar te coachen. Dan moet je je als coach eens achter de oren krabben. Bovendien zei hij na mijn race helemaal niets tegen mij. Dat kun je als coach niet maken."
"Je merkt dat door al die ploegen de onderlinge concurrentie is vergroot. Daar is op zich niets mis mee, maar ook buiten de baan wordt er met een schuin oog naar elkaar gekeken en geroddeld. Om daarna weer vrolijk met elkaar om te gaan en leuk te doen, alsof er niets aan de hand is. Dat vind ik schijnheilig en daar hou ik absoluut niet van. Ik doe er niet aan mee. Soms corrigeer ik mensen in mijn omgeving, maar vaak voel ik me er niet toe geroepen."
"Mijn opa en oma woonden in Voorburg, bij Den Haag. Als we daar vroeger heen gingen, was dat een hele reis en bleven we er drie weken op vakantie. Maar dat stelt allemaal niets meer voor. Als je naar Inzell rijdt, zit je acht uur in de auto. We vliegen van hot naar her en Calgary ligt ook maar op acht uurtjes vliegen van Nederland."
(Klik op plaatje voor vergroting)